Fréttir

mynd: skagafjordur.is

Nýta mætti heimildir í lögum um Menntasjóð námsmanna til að veita tímabundnar ívilnanir við endurgreiðslu námslána í þeim tilgangi að fá fleiri sérfræðinga til starfa í heilbrigðisþjónustu, einkum í dreifðum byggðum þar sem er viðvarandi eða fyrirsjáanlegur skortur á fólki með tiltekna menntun. Þetta kemur fram í tillögum starfshóps á vegum heilbrigðisráðherra sem falið var að gera tillögur um leiðir til að jafna aðgang að ýmiss konar sérfræðiþjónustu á heilbrigðissviði óháð búsetu. Reinhard Reynisson, sérfræðingur hjá Byggðastofnun, var formaður hópsins.

 20% árleg lækkun höfuðstóls námslána

Hópurinn telur að beita þurfi hagrænum hvötum í byggðaþróun, m.a.í gegnum Menntasjóð námsmanna og leggur meðal annars til að auglýstar verði ívilnanir sem feli í sér árlega 20% lækkun á höfuðstóli námslána en þó með krónutölu þaki á hvern lánþega sem uppfyllir skilyrði þess að fá ívilnun. Hún gildi í tvö til fimm ár gagnvart hverjum lánþega.

„Markmiðið er að skapa sérstakan hvata fyrir fólk að sækja sér tiltekna menntun og starfa í tiltekinni starfsgrein annars vegar og hins vegar að beita umræddri ívilnun til að bregðast við skorti á menntuðum einstaklingum á ákveðnum svæðum. Ívilnunin verði bundin því skilyrði að lánþegi, sem búsettur er á viðkomandi svæði, nýti menntun sína til starfa í a.m.k. 50% starfshlutfalli í viðkomandi byggð í að lágmarki tvö ár,“ segir í kynningu heilbrigðisráðuneytisins á tillögunum. Samkvæmt grófu kostnaðar mati gætu ívilnanirnar kostað um 70-100 milljónir á ári á skilgreindum svæðum. Ívilnun hvers og eins lánþega námslána geti að jafnaði jafngilt 70 þúsund króna hækkun mánaðarlauna fyrir skatt.

Að norskri fyrirmynd

Núgildandi lög um ívilnanir námslána eru byggð á norskri fyrirmynd. Hópurinn gerir ekki beina tillögu um hvaða námsgreinar á heilbrigðissviði eigi að hljóta ívilnun og segir í skýrslunni erfitt að meta þann fjölda sem myndi falla undir skilyrði ívilnunar.

Ítarlega er fjallað um hvernig útfæra mætti þessar heimildir til ívilnana í skýrslunni sem hér má finna.

Samkvæmt lögum skulu Byggðastofnun og Samband íslenskra sveitarfélaga meta þörf fyrir heilbrigðisstarfsfólk í einstökum byggðarlögum og mikilvægi þess að bregðast við mönnunarvanda og leggur hópurinn til að sú vinna verði hafin nú þegar.  

Heilbrigðisráðherra skipaði Í samræmi við byggðaáætlun starfshóp í desember 2022 undir forystu Byggðastofnunar um leiðir til að jafna aðgengi landsmanna, óháð búsetu, að ýmiskonar sérfræðiþjónustu á heilbrigðissviði. Hópurinn skilaði tillögum í lok maí s.l. um hvernig nýta megi sérstök ákvæði um ívilnun í lögum um Menntasjóð námsmanna til að styrkja mönnun heilbrigðisþjónustu, einkum í dreifðum byggðum. Unnið er með tillögurnar í heilbrigðisráðuneytinu.